Krapkowice to jedna z najatrakcyjniejszych miejscowości Opolszczyzny. W 1294 roku uzyskała prawa miejskie, już wtedy istniał tutaj zamek, a władze w mieście sprawował wójt. Obecne miasto powstało z połączenia w 1962r. dwóch miejscowości Krapkowic i Otmętu. Niegdyś były to dwa grody powstałe być może w czasach starożytnych, położone przy bursztynowym szlaku.
(fot. A. Matuszkiewicz)
Nazwa Krapkowice może pochodzić od przezwiska Chrapek- postaci, do której w dawnych czasach mogła należeć pierwotna osada. Miasto rozwijało się przez stulecia w obrębie księstwa opolskiego i wraz ze zmianami jego przynależności należało kolejno do korony czeskiej, cesarstwa Habsburgów, państwa pruskiego i Niemiec.
Krapkowice pełniły rolę osady rybackiej i flisackiej, położonej na lewym brzegu Odry, a Otmęt- położony na przeciwległym brzegu rzeki był osadą rybacką i rolniczą.
Pod względem urbanistycznym miasto tworzy regularny plan z dużym prostokątnym rynkiem. W średniowieczu miejscowość otaczały obronne mury z czterema bramami. W tej epoce istniał już kościół i parafia. Obecna budowla kościelna pochodzi z 1400 roku. W 1416 powstał w mieście pierwszy szpital, ufundowany przez Petera Temchina. Mieszkańcy Krapkowic trudnili się w średniowieczu handlem, rzemiosłem oraz rybołówstwem i rolnictwem. Dopiero w późniejszych wiekach zaczął się rozwijać przemysł wydobywczy, związany ze złożami kamienia wapiennego. Po wygaśnięciu linii książąt opolskich w 1532 roku miasto przeszło pod władanie Georga von Jagerndorf a następnie pod panowanie Izabeli Węgierskiej. Miasto stało się całkowicie protestanckie w II poł. XVI w. W roku 1582 Krapkowice zostały sprzedane przez cesarza Rudolfa II. Miasto kupił z jego rąk Hans Von Redern, szlachcic śląski. Redernowie rządzili w Krapkowicach i okolicy do 1759 roku. Podczas ich panowania miasto zostało rozbudowane jak również przeżyło wiele tragedii. Jedną z nich był pożar w 1722 roku. Redernowie mieszkali w pałacu wybudowanym na miejscu dawnego średniowiecznego zamku. Po śmierci wdowy po Heinrichu Adolfie von Redern (z. w 1759) całe miasto i okoliczne dobra przeszły w ręce Christiana Henricha Karla von Haugewitz. Od tego czasu miasto posiadali Haugwitzowie aż do roku 1945. W 1854 roku Krapkowice przeżyły pożar, który szczególnie strawił centrum miejscowości. Zniszczony został bezpowrotnie, stojący kiedyś na rynku ratusz.
(fot. A. Matuszkiewicz)
Wraz z rozwojem przemysłu oraz transportu kolejowego na Śląsku otworzyły się dla miasta nowe możliwości. Rozwój miasta przyśpieszyły 3 ważne wydarzenia:
(fot. UMiG w Krapkowicach)
W 1861roku miasto liczyło 2352 mieszkańców, w 1905-3228, a w 1939 liczyło już 5559 osób. Krapkowice zostały zdobyte 19 marca 1945 roku przez wojska 1 Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa. W 1945 roku doszło do zmiany granic i przybyła na te tereny ludność napływowa, głównie pochodząca ze wschodniej Polski. Rdzenna ludność niemiecka została zmuszona 1946 roku do opuszczenia tych miejsc.
W mieście można spotkać wiele zabytków techniki: nieczynny most kolejowy, (obecnie jest na nim kładka dla pieszych), dawne zakłady papiernicze z piękną wieżą zegarową z czerwonej cegły, dwa piece wapiennicze. Krapkowicki rynek posiada typowo średniowieczną zabudowę, pośrodku znajduje się fontanna- płacząca Meluzyna. Wokół stare kamieniczki, jedna obok drugiej, ulokowane na obwodzie prostokąta. Najstarsza, narożna, późnobarokowa pochodzi
z XVIII w.
Najstarszą budowlą miastajest kościół pw. Wniebowzięcia N.M.P. w Otmęcie, który początkami sięga średniowiecza. Dokument z 1223r. wymienia tu obecność kościoła, co znaczy, że mamy tu do czynienia z najstarszym kościołem w regionie. Pierwszy kościół był prawdopodobnie drewniany. Od 1302 roku był to kościół gotycki, należący do klasztoru cystersów z Jemielnicy. Od 1534 do 1638 był w rękach protestantów. Kroniki kościelne wspominają, że w 1723 roku parafia kupiła od ówczesnej właścicielki Otmętu Magdaleny Larisch wschodnią wieżę zamkową, by ją połączyć z kościołem. Wtedy to został wybudowany nowy korpus pomiędzy wieżą a gotyckim prezbiterium. W 1902 roku nastąpiła rozbudowa kościoła.W 1945 roku zostałspalony a następnie rok później odbudowany dzięki staraniom proboszcza ks. Prałata Franciszka Duszy.
Kościół Św. Mikołaja w Krapkowicach
Jest to kościół usytuowany w okolicy rynku, jeden z najciekawszych świątyń w regionie. Wspomniano o nim w dokumentach już w 1330 roku. Budowla kościelna powstała pod koniec XIV wieku . Po pożarze w 1722 roku został gruntownie przebudowany. Pomimo tego do dzisiaj zachowało się wiele elementów gotyckiej architektury. Należą do nich sklepienia żebrowe w prezbiterium ,a tak ze skarpy gotyckie na zewnątrz oraz rzeźbiarskie elementy w fasadzie, przedstawiające ludzkie twarze. Są to unikatowe w skali regionu przykłady średniowiecznej rzeźby.
Ruiny zamku rycerskiego w Otmęcie
Wokół zamku w Otmęcie powstało wiele teorii mówiących o ich powstaniu. Istniała nawet legenda mówiąca, że zamek wybudował rycerzz zakonu templariuszy o imieniu Otoman. Miał on osiedlić się tutaj po powrocie z wypraw krzyżowych. Od imienia tego rycerza wywodzono nazwę Otmęt ( istnieje tez inna wersja pochodzenia tej nazwy, sugeruje ona jej źródło w otmętach wody. Czy zamek wybudowali templariusze, to naprawdę trudno powiedzieć. Przesłanką może być fakt, że w pierwotnej swojej postaci zamek był ściśle połączony z kościołem z którym tworzył on jednolity zespół architektoniczny. Łączenie budowli zamkowej z kościelną to cecha typowa dla architektury zamków rycerskich. Dzisiejszy stan ruin nie sugeruje tego związku. W rzeczywistości zamek wyglądał inaczej. Świadczy o tym zachowany z pocz. XVIII rysunek , wykonany przez F. B. Wernera , któremu zawdzięczamy widoki wielu miast, zamków i klasztorów Śląskich.
Mimo nieodwracalnej ruiny zamek w Otmęcie ciągle wzbudza zainteresowanie. Zwłaszcza, że krąży o nim opowieść, że jest połączony tajemniczym tunelem z zamkiem w Rogowie Opolskim ( ok. 5 km). Ponoć żyją jeszcze ludzie, którzy są w stanie pokazać, z którego miejsca tunel biegnie do Otmętu.
(fot. T. Ślęzak)
Średniowieczne mury miejskie
Wiadomo, że w Krapkowicach od XIV w. do 1829 roku istniały mury miejskie z czterema bramami . Pierwsze wzmianki na temat budowy murów miejskich pochodzą z 1384 o 1418 roku. Mury wzniesione z kamienia łamanego były wielokrotnie przekształcane i odnawiane. Na początku XIX w. zburzono bramę Odrzańską a potem Górną. W latach 1840 -1860 następuje niwelacja fosy miejskiej i rozbiórka kolejnych dwóch bram: Kozielskiej i Opolskiej. Ok 1895 roku wyburzono znaczną część murów. Z obwarowań do czasów współczesnych zachowały się : XIV wieczna wieża bramy Górnej z przyległą partią murów obronnych na ulicy Basztowej, fragmenty murów w północno-wschodnim narożniku miasta oraz obniżony ciąg murów w części południowo-zachodniej.
(fot. UMiG w Krapkowicach)
Krapkowicka Baszta
Wieża Bramy Górnej zbudowana została w II poł. XIV wieku , przebudowana ok 1580 r.Baszta wykonana jest z kamienia łamanego w stylu gotycko- renesansowym. Jest to budowla prostokątna , trójkondygnacyjna w przyziemiu sklepiona kolebkowo.Nad gzymsem koronującym umieszczono attykę z fryzem arkadowym oraz grzebieniem złożonym ze sterczyn i szczycików. We wnękach fryzu znajdują się strzelnice kluczowe. Na poszczególnych kondygnacjach znajdują się wystawy plastyczne prezentujące najciekawsze obiekty i miejsca ziemi krapkowickiej. Atrakcję stanowi również taras widokowy, z którego podziwiać można najbliższą okolicę – Górę Św. Anny czy tez panoramę Gór Opawskich.
(fot. R. Patej)
Krapkowicki Zamek
Podobnie jak miasto powstał przy ujściu rzeki Osobłogi i Odry. Zamek wyróżnia się w krajobrazie Krapkowic jako późnorenesansowa budowla w kształcie czworoboku. Wjazd na dziedziniec prowadzi przez jedną tylko bramę zbudowaną w kształcie tunelu przebijającego masyw budynku zamkowego. Kiedy cesarz Ferdynand popadł w ogromne długi został zmuszonyoddać miasto w zastaw JoachimowiBuchcie z Otmętu za jedyne 6500 talarów. W 1582 r. cesarz Rudolf II sprzedał miasto Hansowi von Redern za 1600 dolarów. To Redernom zawdzięczamy dzisiejszy wygląd architektoniczny Krapkowic. Ród w 1678r. wybudował zamek 2 piętrowy, 4 skrzydłowy z dziedzińcem pośrodku. Zamek krapkowicki nie był zamieszkany, ponieważ właściciele mieli swoją siedzibę w Rogowie Opolskim. W 1765 r. linia Redernów wygasła, a ostatnia dziedziczka rodu sprzedała swój majątek grafowi Haugwitzowi. W latach 1806-1807 znajdowała się w nim tkalnia. Podczas wojen napoleońskich (oblężenie Koźla ) utworzono w nim szpital polowy dla wojsk francuskich. Został on wtedy doszczętnie zniszczony. Po pożarze miastaw 1854r. obiekt odbudowano, ale obniżono go o jedno piętro. Przez pewien czas mieściły się w zamkowych komnatach: manufaktura sukiennicza, szkoła ewangelicka, a także loża masońska. Zamek był własnoscia rodziny von Haugwitz do 1945 roku. Po wojnie został odrestaurowany i od 1947 r. mieści się w nim szkoła średnia.
Wieża ciśnień Krapkowice
Wieża ciśnień wysokości 38 m powstała w latach 1915-17. Wybudowana z cegły i zwieńczona kopułą z żelbetonu i cegły regulowała ciśnienie wody w krapkowickich wodociągach. Wraz
z rozwojem miasta ciśnienie wody (3,5 atmosfery), jakie wytwarzała wieża okazało się niewystarczające. Od 1979 r. ten zabytek hydrotechniki nie spełnia już swojej roli, a poziom ciśnienia w sieci wodociągowej regulowany jest za pomocą pomp. Obecnie na wieży ciśnień funkcjonuje zbiornik płuczący do płukania filtrów.
Zamek w Rogowie Opolskim
Jest to jedna z najstarszych rezydencji na Opolszczyźnie. Początkami sięga średniowiecza. Krąży o nim opinia, że mógł zostać wybudowany przez zakon rycerski templariuszy. Zamek należał do różnych rodów m.in. do Rogoyskich, Wrbcyskich, Redernów oraz Haugwitzów. Obecny kształt zamku i architektura pochodzą z czasów przebudowy ok 1600 roku. Pod względem architektonicznym zamek należy do typowych śląskich rezydencji szlacheckich epoki późnego renesansu. Obecnie zamek jest filią Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu i tu przechowuje się najstarsze zachowane wydawnictwa i starodruki. Do najcenniejszych należą : List Lorda Byrona do właściciela zamku, najstarsza drukowana książka z 1486 roku, mapy śląska, akty nobilitacyjne, urbarze. Wystawa starodruków jest udostępniana do zwiedzania.
(fot. A. Matuszkiewicz)
Pałac w Dąbrówce Górnej
Jest to jeden z najciekawszych zabytków znajdujących się na terenie Gminy Krapkowice. Wzniesiono go w połowie XVII wieku, jednak przypuszcza się, że już wcześniej istniała tutaj budowla o charakterze obronnym. Jak podaje legenda mieszkała tutaj królewna Dąbrówka, która została pochowana w srebrnym sarkofagu w starej części zamczyska. Pierwszym właścicielem posiadłości była rodzina Rogoyskich, która zakupiła ją w 1490 r. i rezydowała nieprzerwanie do XVIII w.Ostatni właściciele to rodzina von Teichmann- Logischen. Zamek otacza rozległy park,w którymznajdują się groby ostatnich właścicieli zamku. Po II wojnie światowej w pałacu mieściły się magazyny zbożowe, administracja PGR oraz przedszkole. W parku znajduje się staw oraz legendarne źródełko Św. Jadwigi. Jak głosi legenda, św. Jadwiga podczas podróży po Śląsku zatrzymała się przy nim i piła z niego wodę, która ma ponoć moc uzdrawiającą. Dziś pałac jest własnością prywatną.
